THẮNG DỀN HÀ GIANG

Thắng dền là món ăn chơi nổi tiếng không thể không thử qua khi đến với vùng cao nguyên đá Hà Giang. Món đặc sản này đã làm ấm lòng biết bao thực khách đến thăm nơi đây trong những ngày đông lạnh giá.

Giới thiệu chung về thắng dền Hà Giang

Hà Giang gây ấn tượng với mọi người bởi những món đặc sản có một không hai. Như lạp xưởng Hà Giang, thịt trâu gác bếp, thắng cố, cháo ấo tẩu, xôi ngũ sắc,…. Và không thể không nhắc đến thắng dền Hà Giang – được coi là “viên ngọc thô”của núi rừng Tây Bắc.

Thắng dền Hà Giang là món ăn dân giã, đã có mặt từ rất lâu đời trong cuộc sống của người dân vùng biên cương. Thoạt nhìn, món ăn này trông gần giống với món trôi nước ở dưới miền xuôi. Nhiều người thì thấy giống bánh trôi tàu ở Hà Nội, bánh cống phù ở Lạng Sơn, sủi dìn ở Hải Phòng hay món chè lủm chủm của vùng Nam Bộ. Tuy nhiên, kích thước và hương vị của thắng dền Hà Giang lại có điểm khác biệt.

Mỗi viên thắng dền được nặn thành hình tròn, nhỏ như hòn bánh nếp. Kích thước của chúng không to như một viên bánh trôi. Ngược lại, viên thắng dền chỉ nhỉnh hơn viên trân châu một chút. Vì thế, khi thưởng thức bạn không cần cắn từng miếng nhỏ một. Mà chỉ cần ăn một viên một lần. Nếu ai đang đói bụng thậm chỉ còn có thể ăn tới 2 – 3 viên một lúc.

Thắng dền có hai loại. Đó là thắng dền chay và thắng dền nhân đậu xanh. Bình thường, thắng dền nhân đậu xanh sẽ có kích thước to hơn thắng dền chay một chút. Kích thước mỗi viên bánh to hay nhỏ cũng phụ thuộc vào tay người nặn bánh. Thắng dền Hà Giang có rất nhiều màu. Ngoài màu trắng thì còn có các màu khác như xanh, vàng, tím, đỏ, cam, hồng,..

Một chén thắng dền chuẩn sẽ được chan với phần nước đường ngọt ngọt. Khi thưởng thức, các bạn sẽ thấy thắng dền Hà Giang giống nhất với món sủi dìn của Hải Phòng. Khác với vị ngọt thanh của bánh trôi nước và đặc trưng hơn do nằm gần biên giới Trung Quốc. Thêm vào đó là chút cay cay của gừng và bùi bùi của lạc. Sự hoà quyện này sẽ khiến bạn mê mẩn ngay từ những miếng đầu tiên.

Không biết từ bao giờ mà thắng dền trở thành món đặc sản Hà Giang đặc sắc. Tuy nhiên, món ăn này chỉ được bán theo mùa. Mỗi khi gió mùa đông lạnh tràn về, người dân nơi đây mới bắt đầu làm món ăn này để thưởng thức. Đồng thời, họ sẽ đem bày bán để phục vụ khách du lịch ở các phiên chợ hay khu phố cổ.

Nguyên liệu làm thắng dền Hà Giang

Nguyên liệu chính của món thắng dền Hà Giang là gạo. Người dân đặc biệt chú trọng đến khâu chọn lựa nguyên liệu này. Gạo được chọn phải là gạo nếp cái hoa vàng của huyện Yên Minh, Hà Giang. Đặc điểm của loại gạo này là rất trắng, hạt chắc mẩy. Gạo nếp Yên Minh khi nấu chín sẽ có vị ngọt, bùi béo rất đặc trưng, không có loại gạo nào sánh được.

Chính sự bùi, béo, dai hiếm có khó tìm của giống lúa Yên Minh mà món thắng dền Hà Giang mới có được cái chất đặc, quánh. Mỗi viên bánh khi làm ra mới có được mùi thơm ấn tượng. Tiếp đến là nguyên liệu làm nước đường. Phần nước đường sẽ có đường hoa mai, nước cốt dừa, nước gừng đun nóng. Ngoài ra, thắng dền còn có một vài nguyên liệu để ăn kèm. Bao gồm dừa nạo sợi, vừng, lạc.

Cách làm thắng dền Hà Giang có gì đặc biệt?

Làm thắng dền không khó, nhưng lại đòi hỏi sự khéo léo và tinh tể của người đầu bếp. Về cơ bản, cách làm món thắng dền Hà Giang cũng gần giống như món bánh trôi nước. Đầu tiên, người ta sẽ đem gạo nếp hương Yên Minh đi vo thật sạch. Tiếp theo, ngâm gạo vào nước rồi để qua đêm. Công đoạn này giúp cho gạo mềm ra và dẻo thơm hơn gấp nhiều lần.

Lưu ý rằng nước dùng để ngâm gạo phải là nước lấy trực tiếp ở vòi. Không ngâm với nước nóng vì sẽ khiến bánh giảm độ dẻo và thơm. Thời gian ngâm gạo lý tưởng nhất là từ 5 – 6 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên còn tuỳ vào thời tiết mà người ta sẽ điều chỉnh thời lượng ngâm cho phù hợp. Đồng thời cũng không nên ngâm gạo quá lâu. Nếu ngâm quá 15 tiếng thì bánh sẽ bị chua quá, mất vị ngon.

Theo như kinh nghiệm làm thắng dền lâu năm của người dân Hà Giang thì dấu hiệu để nhận biết gạo đã ngâm đủ là khi trên miết trên mặt phẳng có thể tan ra như bột phấn. Sau khi ngâm, người ta sẽ để gạo thật ráo rồi đem đi xay thành bột. Tuy thời nay đã hiện đại hơn trước, nhưng nhiều người dân Hà Giang vẫn giữ nguyên cách làm truyền thống là giã gạo trong cối đá.

Tuy cách này lỉnh kỉnh và mất thời gian nhưng gạo rất nhuyễn và mịn. Đặc biệt thứ nước gạo tiết ra càng làm căng mọng, ngọt bánh. Tiếp đến, chuẩn bị một túi vải lớn đựng trong nồi. Các góc của túi đã được túm lại thành hình tay nải. Treo túi bột lên chỗ khô ráo, sạch sẽ cho đến khi se lại thành các thớ bột với kết cấu chắc nịch. Lúc này, sờ thấy bột mềm mịn, không dễ dính tay, không chảy nhão là có thể đem đi nặn vỏ bánh.

Công đoạn tiếp theo là nặn bánh. Phần bột vừa rồi được người dân chua thành các viên tròn nhỏ kích thước bằng đầu ngón tay cái. Nếu làm thắng dền nhân đậu xanh thì người ta cũng sẽ ngâm đỗ cho bở ra. Sau đó chia đều một lượng vừa phải nhét vào trong phần vỏ bánh.

Ngoài ra, người ta còn nhuộm màu để thắng dền có nhiều màu sắc bắt mắt hơn. Nguyên liệu nhuộm màu hoàn toàn dùng bằng các nguyên liệu tự nhiên. Như lá dứa, hoa đậu biếc, quả dành dành, lá nếp… Sau khi nặn xong, những viên thắng dền cần được thả vào nước sôi để luộc. Đến khi các viên thắng dền nổi lên trên mặt nước thì là lúc bánh chín.

Công thức này được nhiều người dân địa phương và khách du lịch ưa chuộng. Sau khi bánh chín, người ta vớt ra và thả vào bát có phần nước dùng đã được chuẩn bị sẵn. Món thắng dền Hà Giang có ngon hay không còn phụ thuộc phần nhiều vào phần nước dùng này. Nguyên liệu chính của nước dùng thắng dền là nước, đường hoa mai và gừng. Đun nóng đến khi sôi, hương gừng toả ra nghi ngút là được.

Dựa theo một công thức chung mà người ta sẽ tự biến tấu theo sở thích cá nhân. Đặc biệt, một cách khiến thắng dền Hà Giang béo và thơm hơn là rưới vào chút nước cốt dừa khi còn đang đun. Ngoài ra, người ta còn thêm vào chút dừa nạo sợi, lạc rang hoặc vừng rang giúp cho món ăn thêm béo bùi. Vì vậy, ở mỗi bản, thắng dền sẽ có hương vị riêng gây ấn tượng với du khách.

Thưởng thức món thắng dền

Theo kinh nghiệm du lịch Hà Giang của nhiều thực khách, thắng dền sẽ ăn ngon nhất khi trời bắt đầu trở lạnh. Trong không gian se lạnh của vùng cao nguyên đá mộc mạc, yên bình, có một bát thắng dền ấm nóng để thưởng thức thì quả là tuyệt vời. Vì thế, để thắng dền luôn nóng và phần bánh không bị nát, người ta sẽ đun liu riu nồi nước dùng. Khi có khách tới, các viên bánh mới được thả vào luộc chín.

Tuỳ thuộc vào khẩu vị của từng người mà người ta sẽ gia giảm hương vị thắng dền khác nhau. Nếu là người không thích ăn ngọt quá, bạn có thể yêu cầu người dân giảm lượng đường. Ngoài ra, nếu thích ăn cay nóng hơn, du khách có thể thêm gừng vào bát thắng dền của mình. Khi ăn, đừng quên bỏ vào bát một ít động phộng rang giòn để thăng thêm sự béo ngậy nhé!

Nơi thưởng thức thắng dền đúng điệu

Thứ bánh trắng trắng, tròn tròn, tuy quen mà lạ hiện nay đã được bày bán rất nhiều tại Hà Giang. Du khách có thể dễ dàng tìm thấy một hàng quán bán thắng dền tại các phiên chợ Hà Giang, hay là khu phố cổ Đồng Văn. Người ta thường làm thắng dền để phục vụ cả người dân địa phương và khách du lịch. Mức giá cho một bát thắng dền Hà Giang rất rẻ. Chỉ từ 5.000đ – 15.000đ/ bát.

Ngoài ra, trong các homestay Hà Giang hoặc các nhà hàng, khách sạn sang trọng cũng có bán món đặc sản này. Tuy nhiên không phải chỗ nào cũng có thể làm ra món ăn này chuẩn vị. Vì thế, tốt nhất các bạn hãy ghé vào các phiên chợ, hoặc các quán vỉa hè có các cô, các bác lớn tuổi thì sẽ có kinh nghiệm làm thắng dền ngon hơn.